مدیریت ریسک یعنی استفاده از مهارت های افراد و یا گروه ها به منظور حصول اطمینان از شناسایی تمام ریسک ها، اندازه گیری و اجرای آن ها، که در پروژه مدنظر می باشد. تلقی افراد از ریسک، عمدتا تاثیر منفی آن بر زمان بندی و هزینه پروژه است. در غالب اوقات، ریسک معرف اثر منفی بر پروژه تلقی می گردد؛ در صورتی که ریسک می تواند دریچه ای بر فرصت ها، توسعه، بهبود و یا تفکر جدید نیز باشد. مدیریت ریسک کاربرد سیستماتیک سیاست های مدیریتی، رویه ها و فرایندهای مربوط به فعالیت های تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک می باشد. در این مقاله مروری بر خطرات احتمالی که در طراحی و اجرای یک پروژه ممکن است پیش آید، صورت گرفته است. نتایج نشان داد که طرح برنامه مدیریت پروژه قادر است توان عملیاتی در اجرای پروژه را افزایش داده و در کنترل و مهار محرک های تاثیرگذار بر پروژه نظیر زمان، هزینه و کیفیت نقش به سزایی داشته باشد.

با توجه به تعداد زیاد پروژه های عمرانی در کشور، شناسایی عوامل تأخیر، کنترل و پیش گیری آن ها جهت جلوگیری یا کاهش تأخیرات، هدایت منابع و امکانات موجود به سمت استفاده بهینه و افرایش کارایی، مفید و حائز اهمیت خواهدبود. هم چنین با توجه به گستردگی ابعاد مهندسی، اجرایی و قراردادی، بررسی علل تأخیرات ایجاد شده در این پروژه ها ضروری به نظر می رسد

استفاده از دفاتر مدیریت پروژه به عنوان منبعی از دانش مدیریت پروژه، در سازمان های پروژه محور فعال در حوزه ساخت کشور بیش از پیش احساس می شود. واضح است که مدیریت ضعیف و ناهماهنگ پروژه ها، سطوح مهم و اصلی شکست پروژه ها را تشکیل می دهد. دفتر مدیریت پروژه با سازگاری و هماهنگی منابع و ابزار لازم و ضروری، موفقیت پروژه ها را افزایش می دهد. بنابراین ضمن اینکه تاسیس و توسعه دفاتر مدیریت پروژه به عنوان یک ضرورت شناخته می شود، شناخت تنوع در ساختار و نقش دفتر مدیریت پروژه، به هم راستاسازی فعالیت های آن ها با سازمانی که در آن فعالیت می کنند و اتصال و ارتباط بهتر بین دفاتر مدیریت پروژه و ساختار حاکمیتی سازمان ها کمک می کند. از این رو جهت شناخت هر چه بیشتر جایگاه دفتر مدیریت پروژه، عوامل تأثیرگذار بر جایگاه دفتر مدیریت پروژه شناسایی و اولویت بندی می شوند.

لزوم شناخت عوامل و مکانیزم های اصلی ایجاد تاخیر در پروژه های عمرانی و به طور موردی پروژه های ساختمانی از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف از این تحقیق بررسی و شناخت این عوامل با توجه به وابستگی های آن ها به یکدیگر و تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم پایگاه های ایجاد تاخیر بر آن ها می باشد. این پژوهش ابتدا با تکیه بر یک پرسشنامه محقق اقدام به رده بندی عوامل تاخیر در پروژه ها بر اساس وزن و شدت آرا می نماید ، سپس با تفکیک این عوامل در پایگاه های ایجاد کننده آن ها و بیان روابط وابستگی بین آن ها نمایندگان هر پایگاه ایجاد تاخیر را شناسایی نموده و سپس اقدام به تشخیص روابط بین پایگاهی در بین نمایندگان تاخیر می نماید و با در نظر گرفتن استقلال و همزمانی آن ها را رتبه بندی می کند. بر اساس نتایج بدست آمده تورم، عدم تامین اعتبار مناسب، تجربه ناکافی پیمانکاران، عدم مطالعات دقیق از طرف مشاور و … از اصلی ترین عوامل تاخیر ساز در پروژه ها هستند. در نتیجه باشناخت هریک از عوامل پر اثر در ایجاد تاخیر و عوامل زیرگروه آن می توان با توجه به محدودیت منابع، استراتژی مدیریتی مناسب را تبیین نمود.

هر پروژه دارای ریسک هایی می باشد و از آن جایی که پیچیدگی های زیادی در پروژه های امروزی وجود دارند، شناسایی مهم ترین دسته های ریسک برای موفقیت و کارآمدی پروژه ها نقش مهمی ایفا می کند. این پژوهش در پی تعیین مهم ترین ریسک ها در حال ساخت ایستگاه های مترو و با روش ساختار شکست ریسک در چارچوب PMBOK 2013 (5th Edition) می باشد و قابلیت تعمیم به ساخت ایستگاه های متروکه در تعریف پروژه در سطح کشور می گنجند را دارد. در روش شناسایی ریسک ها از میان ۳۱ تکنیک پرکاربرد استفاده از روش جمع آوری اطلاعات شامل روش دلفی و مصاحبه استفاده شده است. بر اساس پیشینه تحقیق و مرور تجربیات گذشته و شواهد تجربی و میدانی و بر اساس نظر خبرگان و سه مرحله تکنیک دلفی دسته بندی ریسک ها صورت گرفته و بر اساس تشکیل ماتریس مقایسات زوجی روش AHP و اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ریسک های پروژه اولویت بندی شده است و با استفاده از نرم افزار@RISK مورد تحلیل قرارگرفته است. در این تحقیق نشان داده شد که اولویت بندی اهمیت ریسک ها در پروژه های زیرزمینی بر اساس میانگین رتبه به دودسته ریسک های داخلی و خارجی تقسیم شده که شامل ۸ ریسک داخلی و ۵ ریسک خارجی می باشد. در معیار ریسک های داخلی معیار ریسک مدیریتی و اجرایی و ریسک زمین شناسی از اولویت بالاتری نسبت به دیگر مؤلفه ها قرار دارند و در معیار ریسک های خارجی معیار ریسک قانونی و ریسک اقتصادی و مالی از اولویت بالاتری نسبت به دیگر مؤلفه ها قرار دارند.